Το Perfect Blue, σκηνοθετημένο από τον ευφυέστατο Satoshi Kon, κυκλοφόρησε το 1998 και είναι επηρεασμένο από το manga Perfect Blue: Complete Metamorphosis. Σε αυτή τη σκοτεινή ταινία, τα όρια μεταξύ παραίσθησης και πραγματικότητας, τρέλας και λογικής, είναι ασαφή. Σημαδεύει και καθηλώνει τον θεατή, αφήνοντάς τον σοκαρισμένο και προβληματισμένο, ενώ το σενάριο ανακαλείται στην σκέψη του για μήνες. Έχοντας, λοιπόν, τεράστιο αντίκτυπο στην ανθρώπινη ψυχολογία, αγγίζοντας ευαίσθητα θέματα και παίζοντας με το ανθρώπινο μυαλό, το φιλμ αυτό δικαίως θεωρείται ένα από τα τελειότερα ψυχολογικά θρίλερ που φτιάχτηκαν ποτέ.
Σύνοψη
Όταν η νεαρή Mima εγκαταλείπει το pop συγκρότημα CHAM!, αποφασίζοντας να ασχοληθεί με την υποκριτική, η καθημερινότητά της αλλάζει ριζικά. Έχοντας πάντα στο πλευρό της την μάνατζέρ της, ξεκινά να σκαρφαλώνει τον δύσκολο -και χυδαίο- δρόμο που οδηγεί στη δόξα. Το παρελθόν της και ένας φανατικός θαυμαστής, όμως, έρχονται να την στοιχειώσουν…
Σχολιασμός και ανάλυση
Το ψυχολογικό αυτό θρίλερ περιστρέφεται γύρω από εμμονές και ψυχικές διαταραχές. Όλοι οι βασικοί χαρακτήρες έχουν αλλοιωμένη αντίληψη και αδυνατούν να επιβληθούν στον εαυτό τους. Οι παθήσεις τους, που συνδυάζονται και μπερδεύονται μεταξύ τους καθόλη την διάρκεια της ταινίας, εντείνουν το συναίσθημα του τρόμου και της αγωνίας, αφήνοντας τον θεατή με το στόμα ανοιχτό. Οι παγίδες της διασημότητας και η τοξικότητα των φανατικών θαυμαστών ξεδιπλώνονται μπροστά μας, και οι επιπτώσεις τους, σε μία ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία -όπως αυτή της Mima, είναι ολέθριες. Αν και εκ πρώτης όψεως, η Mima φαίνεται ένα τυχερό πλάσμα, με το μέλλον της να προμηνύεται λαμπρό, στην πραγματικότητα είναι υποχείριο μιας ολόκληρης βιομηχανίας. Η βιομηχανία αυτή, παίζει με το μυαλό της σε τέτοιο βαθμό, ώστε φτάνει στο σημείο να αμφισβητεί ολόκληρη την ύπαρξή της. Η προσέγγιση που γίνεται στην Ιαπωνική showbiz του 1990 είναι επίκαιρη και θυμίζει pop stars, σαν την Britney Spears ή την Miley Cyrus, οι οποίες, αντίστοιχα με την Mima, έπρεπε να φαίνονται αγνές και χαριτωμένες ενώ ταυτόχρονα να είναι και αντικείμενα του πόθου. Όλη αυτή η ψυχολογική πίεση για το στήσιμο της περσόνας τους, τις οδήγησε στην κατάρρευση. Πρόσθετα, ο Me-mania αντικατοπτρίζει το πώς οι φανατικοί θαυμαστές δεν είναι πάντα κάτι θετικό. Η εμμονή τους και η πεποίθηση πως ‘’γνωρίζουν πραγματικά’’ τον καλλιτέχνη, μπορεί να οδηγήσει σε ακραιότητες.
Όσον αφορά το κομμάτι των social media, το internet είχε μόλις αρχίσει να εισβάλει στις ζωές των ανθρώπων. Η ταινία ‘προφήτεψε’ το online stalking, και αποτύπωσε το πόσο ανατριχιαστικό είναι το να εκτίθεται η προσωπική ζωή κάποιου από τρίτους. Η Mima, έχοντας πλήρη άγνοια για το διαδίκτυο, δεν έδωσε την δέουσα σημασία από την αρχή και δεν αντιλήφθηκε πως στο internet, ο καθένας μπορεί να έχει όποιο ρόλο θέλει. Το σημείο όμως, στο οποίο η πρωταγωνίστρια μας φαίνεται να καταρρέει οριστικά, είναι η διάσημη σκηνή του βιασμού. Είναι ωμή και βίαιη και ενώ συμβαίνει στα πλαίσια γυρισμάτων της σειράς, από εκείνη βιώνεται πραγματικά και σηματοδοτεί το τέλος του παλιού της εαυτού. Η μάνατζέρ της, την παρομοίωσε με την Jodie Foster, μιας και εκείνη στην ταινία The Accused συμμετείχε σε σκηνή βιασμού, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο της για πιο ενήλικους ρόλους. Η Mima όμως δεν ήταν ψυχολογικά έτοιμη να ενταχθεί σε αυτό το νέο κόσμο.
Κλείνοντας, σοβαρά και δύσκολα θέματα, όπως ο σεξισμός, οι ψυχικές διαταραχές, η ανωνυμία του διαδικτύου, η εμπορευματοποίηση των ανθρώπων, η πίεση της κοινωνίας και οι εμμονές, καταφέρνουν να αναλυθούν εις βάθος μέσα από μία σοκαριστική ταινία.
Συμβολισμός
Στο Perfect Blue τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η διακόσμηση, οι χρωματικές παλέτες και ό,τι υπάρχει στον περιβάλλοντα χώρο, εξυπηρετούν κάποιο σκοπό. Αρχίζοντας όμως από τα βασικά, τι συμβολίζει ο τίτλος? O τίτλος, λέγεται πως αντικατοπτρίζει τον καθαρό ουρανό που απεικονίζεται -για πρώτη φορά- στο τέλος του anime, ο οποίος είναι φωτεινός και γαλάζιος, όπως η ψυχή της Mima που (μάλλον?) βρήκε κάποιες ισορροπίες. Εκτός από το γαλάζιο όμως, πρωταγωνιστεί και το κόκκινο. Δυναμικό χρώμα, που συμβολίζει την βία, το αίμα, την σεξουαλικότητα και το πάθος, δίνει το παρών σε κάθε σημαντική σκηνή της ταινίας, ενώ, όσο πλησιάζει το τέλος, η παρουσία του εντείνεται. Επειδή όμως, οι συμβολισμοί είναι πάμπολλοι και μπορούν να παρατηρηθούν σε κάθε καρέ, θα γίνουν ενδεικτικά κάποιες αναφορές. Μετά από το χρώμα, μεγάλο ρόλο έχουν οι αντανακλάσεις -beware of the reflections! Θολές φιγούρες που αντανακλώνται και ‘χορεύουν΄ μέσα σε ποτήρια, σε παράθυρα τραίνων ή σε καθρέφτες, έρχονται να μπερδέψουν το όνειρο με την πραγματικότητα. Νεκρά ψάρια -που εν τέλει ζουν- συμβολίζουν το τέλος της αθωότητας της Mima, ενώ η γυμνή της φωτογράφιση είναι μία αναφορά στην ηθοποιό Miyazawa Rie, η οποία έπεσε θύμα της νευρικής ανορεξίας έπειτα από την κυκλοφορία των γυμνών της φωτογραφιών. Ο τρόπος δολοφονίας των χαρακτήρων είναι μελετημένος και αντικατοπτρίζει το ‘’αμάρτημά’’ τους -ο φωτογράφος, για παράδειγμα, σκοτώνεται μέσω των οφθαλμών. Επίσης, όταν ο μανιακός θαυμαστής ‘’κρατάει’’ την Mima μέσα στην παλάμη του, υπονοείται πως την ‘’έχει του χεριού του’΄. Τέλος, ένας από τους πιο έξυπνους συμβολισμούς στην ταινία -που κάνει και spoil εν δυνάμει- είναι ο εξής: στην τηλεοπτική σειρά που συμμετέχει η Mima ως ηθοποιός, υπάρχει ένας serial killer, ο οποίος σκοτώνει τα θύματά του και έπειτα παίρνει το δέρμα τους, με σκοπό να αποκτήσει την ‘ταυτότητα’ τους… -Όποιος έχει δει την ταινία, ξέρει για ποιον χτυπάει η καμπάνα… Καταλήγοντας, αν και το Perfect Blue είναι ένα υπερρεαλιστικό anime, ο σκηνοθέτης εκφράζεται μέσω κρυμμένων αλληγοριών, οι οποίες είναι έξυπνες, σύνθετες και δύσκολο να γίνουν αντιληπτές. Παρόλα αυτά, υποσυνείδητα το μήνυμα έχει περάσει, έχοντας δώσει στην ταινία αυτή μία πιο ‘’κόκκινη’’ απόχρωση.
Artwork & Facts
To artwork του Perfect Blue είναι πραγματικά ιδιαίτερο. Η πλειοψηφία των χαρακτήρων δεν έχει αρμονικά χαρακτηριστικά -όπως συνηθίζεται στα anime- αλλά, αντιθέτως, οι όψεις τους είναι ρεαλιστικές και τραχιές. Όλη η ατμόσφαιρα της ταινίας αποπνέει μία ‘’ενήλικη’’ αισθητική, κάτι πολύ λογικό αν αναλογιστεί κανείς την βαριά και σκοτεινή θεματολογία με την οποία καταπιάνεται, αλλά και το γεγονός πως αρχικά προοριζόταν να γίνει live-action φιλμ.
Όσον αφορά την σκηνοθεσία, ο Satoshi κατόρθωσε το ακατόρθωτο. Παραμορφώνει την πραγματικότητα, κάνει αληθοφανές το ψέμα και ο θεατής τα χάνει όταν η παραίσθηση φτάνει στο απόγειό της. Οι γωνίες της κάμερας που συνεχώς αλλάζουν, κάνουν το φιλμ ακόμα πιο απόκοσμο και μυστήριο, ενώ οι πολλές παράλληλες πραγματικότητες διαστρεβλώνονται μεταξύ τους.
Το Perfect Blue θεωρείται μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Οι σκληρές, βίαιες αλλά και καλλιτεχνικές σκηνές του, ενέπνευσαν το θρυλικό Requiem For a Dream, στο οποίο αποτυπώνονται με πανομοιότυπο τρόπο στιγμές από το μπάνιο της Mima. Επίσης, το σενάριο του Black Swan φέρει πολλές ομοιότητες με το Perfect Blue και είναι πασιφανές πως ο δημιουργός του άντλησε έμπνευση από αυτό -και ας μην το παραδέχεται. Αξίζει να αναφερθεί πως η ταινία φέρει λιγοστές ομοιότητες με το manga, μιας και ο σκηνοθέτης είχε διαβάσει μόνο την βασική ιδέα και έπειτα το προσάρμοσε στο προσωπικό του στιλ.
Closure
To Perfect Blue είναι μία ταινία η οποία κάνει το μυαλό του θεατή να υπερλειτουργεί ψάχνοντας απαντήσεις. Εμβαθύνει στην ανθρώπινη ψυχολογία και ψυχογραφεί με αξιοσημείωτο τρόπο τους ιδιαίτερους χαρακτήρες. Είναι το μεγαλύτερο αριστούργημα του Satoshi Kon, ο οποίος, αν και έφυγε νωρίς, πρόλαβε να χαρίσει στο κόσμο δουλειές που συναρπάζουν. Το φιλμ αυτό, που καταπιάνεται με το απρόσωπο της Ιαπωνικής κοινωνίας, με την μοναξιά, με την showbusiness, με την παράνοια και τις αυταπάτες, δεν θα κουράσει όσες φορές και να το παρακολουθήσει κάποιος. Είναι ένα εξαιρετικό θρίλερ ψυχολογικού τρόμου, το οποίο είναι διαχρονικό και με το πέρασμα των χρόνων γίνεται όλο και πιο επίκαιρο.
Σοφία Ευαγγελίδου
