Θα μπορούσα να σας πείσω να δείτε το Tokyo Godfathers χρησιμοποιώντας μία και μόνο λέξη: Satoshi Kon. Ο ευφυέστατος αυτός άνθρωπος, ο οποίος έχει χαρίσει στο κοινό αριστουργήματα σαν το Perfect Blue και το Paprika, δεν θα μπορούσε παρά να συναρπάσει για ακόμη μία φορά. Δράση, χιούμορ και κοινωνικοπολιτικά μηνύματα, συνδυάζονται με δυσκολονόητες και βαριές θεματολογίες, όπως η κοινωνική απομόνωση, οι εθισμοί, η λύτρωση και η αυτοτιμωρία. Είναι ένα φιλμ με ενήλικες έννοιες και πανέξυπνο τρόπο προσέγγισης σε πάμπολα ζητήματα που προβληματίζουν το σύγχρονο κόσμο. Όλα τα παραπάνω ανάγουν αυτή τη ταινία σε μία από τις καλύτερες που έχω παρακολουθήσει ποτέ. Ας ρίξουμε όμως μία πιο λεπτομερή ματιά στα δρώμενα.
Synopsis
To Tokyo Godfathers μας συστήνει σε μία ιδιόρρυθμη παρέα αστέγων, που αποτελείται από έναν αλκοολικό μεσήλικα, έναν τρανσέξουαλ με μητρικά ένστικτα και μία έφηβη. Τα Χριστούγεννα, βρίσκουν ένα εγκαταλελειμμένο βρέφος και αποφασίζουν όλοι μαζί να κάνουν ό,τι μπορούν για να το βοηθήσουν. Στη προσπάθειά τους αυτή, έρχονται αντιμέτωποι τόσο με ό,τι τους στοιχειώνει, όσο και με την ίδια τη κοινωνία.
Analysis
Το Tokyo Godfathers είναι μία ταινία η οποία καταφέρνει να κρατήσει το θεατή προσηλωμένο στην οθόνη. Αν και το σενάριο και οι χαρακτήρες φαντάζουν ελαφρώς αλλοπρόσαλλα εκ πρώτης όψεως, η αλήθεια είναι πως όλα δένουν αρμονικά μεταξύ τους και η κάθε περιγραφή την αδικεί, μιας και είναι αδύνατο να αποτυπώσει τα συναισθήματα που δημιουργεί. Αυτό που ο μέσος άνθρωπος τρέμει έστω και να διανοηθεί πως υπάρχει, ο Kon το κοιτάει κατάματα και το κάνει ταινία. Είναι ένα σκοτεινό φιλμ με ανάλαφρες στιγμές και ένα μοναδικό, ωμό ρεαλισμό που διακρίνει τον Satoshi Kon.
Η ανάλυση θα γίνει τμηματικά, λόγω του ότι το Tokyo Godfathers εξετάζει μία μεγάλη ποικιλία θεμάτων. Πρώτο μέρος της θα αποτελέσουν οι άστεγοι. Οι άστεγοι στην Ιαπωνία λειτουργούν διαφορετικά από ότι στο Δυτικό κόσμο. Κατά κανόνα, προτιμούν να αναζητούν χρήσιμα αντικείμενα και τροφή στα σκουπίδια, καθώς και να επισκέπτονται σησίτια, αντί να προσεγγίζουν περαστικούς για ελεημοσύνη. Το ζήτημα με τους αστέγους είναι μία βαριά υπόθεση, μιας και ο μέσος άνθρωπος αδυνατεί να το λύσει, γεμίζοντας έτσι θλίψη και ενοχές όποτε το γυροφέρνει το μυαλό του. Σχετικά με τον Gin, τη Hana και τη Miyuki, o σκηνοθέτης δεν θέλει να εμβαθύνει μόνο στο σκοτάδι που ντύνει το παρελθόν τους. Αυτό, το χρησιμοποιεί για να γνωστοποιήσει στο θεατή το πώς έφτασαν σε αυτή τη κατάσταση και ποια βιώματα τους ώθησαν να γίνουν αυτό που είναι. Aν και είναι βασανισμένοι χαρακτήρες, δεν δημιουργούν αίσθημα οίκτου. Αντιθέτως, το κοινό τους βλέπει σαν ήρωες που πασχίζουν να σκαρφαλώσουν ένα δύσκολο ανήφορο και συμπάσχει μαζί τους, αντιλαμβανόμενος πως ο καθένας θα μπορούσε εν δυνάμει να βρεθεί στην ίδια θέση.
Στη συνέχεια, θα μιλήσουμε για την ανάγκη του ανθρώπου για οικογένεια -εννοώντας τη με την ευρύτερη έννοια. Μιας και οι τρεις πρωταγωνιστές είναι απόκληροι, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τις αμέτρητες κακουχίες που παραφυλούν στο αφιλόξενο περιβάλλον που αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να ζουν. Επειδή όμως, ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον, έχει ανάγκη από στοργή, αγάπη και ασφάλεια, οι τρεις -τόσο αταίριαστοι φαινομενικά- αυτοί χαρακτήρες, ενώθηκαν και δημιούργησαν μία ψευδο-οικογένεια. Στη ψευδο-οικογένεια αυτή, ο καθένας έχει το δικό του ρόλο, με τη Hana να είναι η στοργική μητέρα, ο Gin ο κουρασμένος-από-τις-υποχρεώσεις πατέρας και η Yumiko η ατίθαση έφηβη. Σε αυτή τη μικρή ομάδα λοιπόν, βρίσκει πρόσφορο έδαφος το ρητό: ‘Ένας για όλους και όλοι για έναν’. Είναι αποφασισμένοι να κάνουν ό,τι χρειαστεί για να μείνουν (και να γίνουν) σώοι και αβλαβείς, τόσο ψυχικά όσο και σωματικά, ενώ βλέπουμε πως η αγάπη που έδωσαν και πήραν τους βοήθησε να μη χάσουν την ανθρωπιά τους και να είναι πιο ευγενικοί και καλόψυχοι από πολλούς πιο ευνοημένους. Δεν άφησαν τη ζωή να τους καθορίσει ολοκληρωτικά, αλλά αντιθέτως αυτοπροσδιορίστηκαν με τις επιλογές τους. Αυτό είναι ένα καλό μάθημα για όλους.
Παραμένοντας στο θέμα της οικογένειας, αξίζει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη Hana. H Hana, είναι τρανς. Ο χαρακτήρας της όμως δεν επικεντρώνεται στο να νιώθει μπερδεμένη ανάμεσα στα δύο φύλα. Αντιθέτως, χρησιμοποιείται μέσω του τραυματικού της παρελθόντος, για να τεθεί στο τραπέζι το ζήτημα της μητρότητας. Ο λόγος που -κατα πάσα πιθανότητα- η Hana επέλεξε να γίνει τρανς, είναι για να πάρει εκείνη το ρόλο της μητέρας που δεν είχε ποτέ. Αν και είναι ένας ιδιόρρυθμος ήρωας -όντας ορφανή, άστεγη, τρανς και πρώην drag queen, αντιλαμβάνεται πλήρως τις ανάγκες ενός παιδιού και είναι στοργική, υπομονετική και ευαίσθητη. Επίσης, είναι απορίας άξιο το πώς διατήρησε μία τόσο σωστά δομημένη σκέψη έχοντας βιώσει εγκατάλειψη, ομοφοβικά σχόλια και κακουχίες. Η επιθυμία της να προστατεύσει όσους αγαπά και να γίνει μία καλύτερη μητέρα από ότι ήταν η δική της για την ίδια, της έδωσε περίσσιο κουράγιο και θάρρος. Ως χαρακτήρας αναπαριστά τη δύναμη της θέλησης και επιβεβαιώνει το ρητό πως η εμφάνιση κάποιου τείνει να είναι παραπλανητική, μιας και η Hana -ιδιαίτερα όταν κλαίει- είναι τρομακτική, but she has a soul made of candies!
Αλλάζοντας το κλίμα, όποιος έχει παρακολουθήσει το φιλμ δε δύναται να αποφύγει τη σύγκριση μεταξύ των πρωταγωνιστών και των τριών μάγων από τη Βίβλο. Ένα όμορφο βρέφος βρίσκεται τα Χριστούγεννα και τρεις άνθρωποι ακολουθούν τα αστέρια (τα μικρά σημάδια που εντοπίζουν) προσπαθώντας να του χαρίσουν ένα μεγάλο δώρο: την επανένωση με την οικογένειά του. Μιας και η Ιαπωνία δεν είναι Χριστιανική χώρα και τα Χριστούγεννα εκεί είναι καθαρά καταναλωτική γιορτή, φέροντας περισσότερες ομοιότητες με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, με εντυπωσίασε η νύξη του σκηνοθέτη σε αυτά. Οι αλληγορίες ήταν διακριτικές, αλλά έδωσαν μία γλυκιά νότα στο φιλμ.
Κλείνοντας την ανάλυση, αν και είναι μία ρεαλιστική ταινία η οποία καταπιάνεται μέχρι και με εθισμούς -όπως ο τζόγος, δεν είναι τόσο πραγματιστική όσο οι υπόλοιπες δουλειές του Kon. Βασίζεται ως επί το πλείστον σε συμπτώσεις και σε πολλά σημεία χαρακτηρίζεται οριακά σουρεαλιστική. Παρόλα αυτά, είναι το πιο προσγειωμένο έργο του, μέσα από το οποίο ‘μιλάει’ ελεύθερα. Και, όπως έθεσε τόσο όμορφα η Hana, ‘Το να μπορείς να μιλήσεις ελεύθερα είναι η ουσία της αγάπης’.
Artwork
Το πιο καλλιτεχνικό μέρος της ταινίας είναι αναμφίβολα το σενάριο. Το screenplay δεν είναι γραμμένο μόνο από τον αγαπημένο Satoshi Kon, μιας και στη δημιουργία του συνέβαλε και η Keiko Nobumoto. Η Keiko, είναι δημιουργός της σειράς Wolf’s Rain, η οποία έχει χαραχτεί τόσο στη καρδιά όσο και στη μνήμη μου, καθώς και σεναριογράφος στο Cowboy Bebop. Άρα, δεν είναι απορίας άξιο το πώς οι διάλογοι έχουν αυτό το επίπεδο σοφίας και συνθετότητας.
Πίσω στο θέμα του artwork όμως. Η Madhouse εντυπωσίασε για άλλη μία φορά, χαρίζοντας στο κοινό ένα anime που αισθητικά μπορεί να συγκριθεί με ελάχιστα. Το σχέδιο είναι στο χαρακτηριστικό στυλ του Satoshi Kon, ο οποίος είναι και ο σκηνοθέτης του φιλμ. Ρεαλιστικά και μη στατικά τοπία, καθημερινά πρόσωπα, τραχιές φιγούρες που δεν θυμίζουν χιλιοειδωμένα anime, ρευστή κίνηση και μελετημένες χρωματικές παλέτες. Εν κατακλείδι, όλο το σχέδιο αποπνέει μία ενήλικη αισθητική, η οποία συμβαδίζει με τα συμβάντα της ταινίας και χαρακτηρίζεται από τελειότητα.
Όσον αφορά τον ήχο, η αλήθεια είναι πως η μουσική, δημιουργία του Keiichi Suzuki ο οποίος είναι μέλος στη ροκ μπάντα εν ονόματι Moonriders, δεν κατάφερε να μου μείνει αλησμόνητη. Υπήρχαν στιγμές που τη θαύμασα, δε θα μπορούσα όμως να τη χαρακτηρίσω ως ένα από τα δυνατά σημεία του φιλμ. Σχετικά με το voice acting, το οποίο είναι εξαιρετικό, οι τρεις βασικοί ρόλοι αποδίδονται από ανθρώπους που ως επί τω πλείστον δε δουλεύουν στο χώρο του anime. Για παράδειγμα, ο Tōru Emori, ο οποίος έχει το ρόλο του Gin, έχει εμφανιστεί σε πάνω από 60 ταινίες αλλά μόνο σε έξι anime.
Facts
1)Το υπέροχο αυτό φιλμ είναι επηρεασμένο από το νόβελ ‘Three Godfathers’ του Peter B. Kyne.
2) Σε μία σκηνή της ταινίας, βλέπουμε τη Hana να απαγγέλλει ένα haiku. Το haiku είναι ένα Ιαπωνικό ‘ελεύθερο’ ποίημα, το οποίο αποτελείται από δεκαεπτά συλλαβές και παραδοσιακά μπορεί να διαβαστεί και ανάποδα -όχι βγάζοντας απαραίτητα το ίδιο νόημα.
3) Οι αριθμοί των Χριστουγέννων, το δώδεκα και το εικοσιπέντε, εμφανίζονται τακτικά καθόλη τη διάρκεια του φιλμ (στις πινακίδες του ταξί, στα κλειδια του σπιτιού κ.α.).
4) Ενώ οι χαρακτήρες περνάνε έξω από ένα παντοπωλείο, διακρίνονται αφίσες από το Perfect Blue, το Millennium Actress και το ίδιο το Tokyo Godfathers -όλες ταινίες του Satoshi Kon.
Closure
Το Tokyo Godfathers είναι μία ταινία αναφορικά με την ανθρώπινη φύση σε όλες τις προεκτάσεις της και παρουσιάζει τεράστιο ψυχολογικό ενδιαφέρον. Απευθύνεται σε ένα πιο ενήλικο κοινό και εγγυώμαι πως δεν θα σας απογοητεύσει. Άλλωστε, ο Satoshi Kon είναι η σκοτεινή εκδοχή του Hayao Miyazaki και αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι. Γνωρίζει πώς να ανοίγει νέους ορίζοντες στο θεατή και θεωρείται ένας εξαιρετικός ψυχογράφος!
Σοφία Ευαγγελίδου
