Το Spirited Away αποτελεί ταινία ορόσημο. Γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον μεγάλο δάσκαλο Hayao Miyazaki, τέθηκε σε κυκλοφορία το 2001. Έγινε το πιο πετυχημένο φιλμ στην ιστορία του Ιαπωνικού κινηματογράφου και κατάφερε να αναχθεί σε θρύλο, κάνοντας το Studio Ghibli παγκοσμίως γνωστό.
Σύνοψη
Αν και είναι πολύ σπάνια θα βρεθει κάποιος που δεν έχει παρακολουθήσει την συγκεκριμένη ταινία, θα γίνει μία μικρή σύνοψη, ώστε να ανακαλέσουμε το σενάριο. To Spirited Away περιστρέφεται γύρω από την δεκάχρονη Chihiro. Ενώ η Chihiro με τους γονείς της είναι καθ’οδόν για το νέο τους σπίτι στην εξοχή, ο πατέρας της κάνει ένα λάθος στη διαδρομή και η οικογένεια καταλήγει μπροστά από ένα τούνελ.
Μη μπορώντας να συνεχίσουν με το αμάξι, αποφασίζουν να εξερευνήσουν την περιοχή και καταλήγουν σε κάτι που φαίνεται να είναι ένα εγκαταλελειμμένο πάρκο ψυχαγωγίας. Εκεί, βρίσκουν πάμπολα φαγητά, αλλά κανέναν υπάλληλο (not suspicious at all) και, παρά της αντιρρήσεις της κόρης τους, κάθονται να γευματίσουν. Η μικρή Chihiro συνεχίζει την εξερεύνηση, εώς ότου συναντά τον Haku, ένα νεαρό αγόρι, που την προειδοποιεί για τον κίνδυνο που διατρέχουν οι γονείς της.
Όταν επιστρέφει να τους βρει όμως, είναι ήδη αργά, και έχουν μεταμορφωθεί σε χοίρους. Συν τις άλλοις, το πάρκο ψυχαγωγίας φαίνεται να είναι μία πόλη που κατοικείται από πνεύματα, Θεούς και Δαίμονες. Στο κέντρο της, υπάρχει ένα Λουτρό το οποίο τα πλάσματα που προαναφέρθηκαν, επισκέπτονται για να χαλαρώσουν. Ιδιοκτήτης του, είναι η μάγισσα Yubaba, η οποία αρέσκεται στο να κρατάει όλους τους ‘’παραβάτες’’ ως εργαζόμενους ή σκλάβους. Η Chihiro ξεκινά να εργάζεται εκεί, βασιζόμενη στην βοήθεια του Haku για να σώσει τους γονείς της και να επιστρέψει στον κόσμο της.
Το σενάριο φαντάζει αρκετά μπερδεμένο εκ πρώτης όψης, αλλά όλα καταφέρνουν να δέσουν μεταξύ τους αριστουργηματικά. Θυμίζει κάτι από ‘’Αλίκη Στην Χώρα Των Θαυμάτων’’ και επικεντρώνεται στην ενηλικίωση, στη πνευματική αναγέννηση, στην αγάπη, στην απληστία, στο περιβάλλον και στο πόλεμο μεταξύ του παρόντος και του παρελθόντος.
Review
Στο Spirited Away δεν υπάρχει απόλυτο καλό και κακό, και αυτό είναι κάτι που διαχωρίζει αυτή την ταινία από πολλές αντίστοιχες, κάνοντάς την ιδανική και για ένα πιο ενήλικο κοινό. Οι χαρακτήρες που φαντάζουν αγαθοί στην αρχή, όπως ο Haku, έχουν τις σκοτεινές τους πλευρές, ενώ όσοι φαίνονται κακοί έρχονται να μας εκπλήξουν. Ακόμα και η Yubaba, λόγω της αγάπης της για τον Boh, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απόλυτα σατανική. Αυτή η προσέγγιση είναι αρκετά ρεαλιστική και προσεγγίζει σωστά τη πραγματικότητα, όπου το ‘άσπρο-μαύρο’ τείνει να μην υπάρχει. Το κακό δε μπορεί να εξαλειφθεί αλλά, με τις σωστές επιλογές, μπορεί να μετριαστεί.
Κάτι ακόμα καίριο στην ταινία, είναι η σημασία της διατήρησης της πρωσοπικής ταυτότητας και η δύναμη του λόγου. Οι χαρακτήρες γνωρίζουν την ισχή που έχουν οι λέξεις και το πώς πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά μία-μία, χωρίς να σε κάνουν να παρεκκλίνεις από τον στόχο σου. Όταν η Yubaba μετονομάζει την Chihiro σε Sen, το κάνει με σκοπό το να ξεχάσει ποια είναι,
τις επιθυμίες και τους σκοπούς της. Λησμονώντας την ταυτότητα της, θα παγιδευτεί σε έναν κόσμο που δεν της ταιριάζει. Κάτι τέτοιο ισχύει και στην πραγματική ζωή. Πολλές φορές θα χρειαστεί κάποιος να συνυπάρξει με ανθρώπους που δεν του ταιριάζουν ή να βιώσει καταστάσεις που δεν ανταποκρίνονται σε αυτά που θέλει. Παρ’όλα αυτά, μην ξεχνώντας το πού θέλει να φτάσει, δεν θα χάσει ποτέ τον στόχο του και τον εαυτό του.
Το Spirited Away εμβαθύνει στο θέμα της ενηλικίωσης και της παιδικής εργασίας. Η Chihiro αναγκάζεται να μεγαλώσει απότομα και να εργαστεί, όντας σε μία πολύ νεαρή ηλικία, με σκοπό να διορθώσει τα λάθη των γονιών της. Μπαίνει απότομα σε έναν διαφορετικό κόσμο, όπου χάνει την γονεική ασφάλεια και είναι πλέον μόνο η ίδια υπεύθυνη για τον εαυτό της. Αλλά, καταφέρνει και υποχρεώνεται να προσαρμοστεί, χάριν ανάγκης.
Τελευταίο μέρος της ανάλυσης θα αποτελέσει το κομμάτι του συμβολισμού. Στο Spirited Away γίνονται πάμπολλοι συμβολισμοί με εξαιρετικό τρόπο, που -κατά την γνώμη μου- , και να μην τους παρατηρήσει συνειδητά κάποιος, το μήνυμα έχει περαστεί υποσυνείδητα. Θα γίνει ενδεικτικά αναφορά σε έναν εξ αυτών. Ό συμβολισμός αυτός, αφορά την στιγμή που η Chihiro θα εξαφανιστεί εάν δεν φάει φαγητό από τον κόσμο των πνευμάτων. Είναι τρομοκρατημένη, βρισκόμενη σε ένα άγνωστο περιβάλλον, και δεν θέλει να φάει τίποτα από αυτό το μέρος. Μην έχοντας όμως άλλη επιλογή, το κάνει. Από εκείνο το σημείο και έπειτα, δεν υπάρχει επιστροφή μιας, και δέχτηκε να γίνει μέρος αυτού του νέου κόσμου. Δηλαδή, προσαρμόστηκε για να επιβιώσει.
Fun Facts
● Ο χαρακτήρας της Chihiro είναι εμπνευσμένος από την κόρη ενός φίλου του Miyazaki, με την οικογένεια του οποίου παραθέριζαν αρκετά συχνά στο βουνό.
● Το Λουτρό στην ταινία είναι επηρεασμένο από ένα που υπήρχε στην γενέτειρα του Miyazaki. Το θεωρούσε πολύ μυστικιστικό μέρος και κατάφερε να εξάψει τόσο την φαντασία του, που έγραψε τρεις ιστορίες εμπνευσμένες από αυτό.
● Η θεματολογία του φιλμ έχει πολλές επιρροές από την θρησκεία Shinto. Οι πιστοί μεγαλυτερης ηλικίας -όπως οι παππούδες του Miyazaki-, υποστήριζαν πως υπάρχουν παντού πνεύματα και πως αυτά είναι ένα με την φύση. Η συγκεκριμένη αντίληψη, ελκύει τον Miyazaki, και όπως αναφέρει ο ίδιος: ‘’Ίσως η γενιά μου να μην τα πιστεύει πλέον αυτά, αλλά εμένα μου αρέσει η ιδέα του να αγαπάμε και να φροντίζουμε τα πάντα, γιατί ίσως υπάρχουν πνεύματα εκεί. Πρέπει να τα φροντίζουμε όλα, γιατί σε όλα υπάρχει ένα είδος ζωής’’.
● Το Spirited Away έχει πολλές σκηνές όπου τίποτα δεν συμβαίνει. Αυτές οι σκηνές, ονομάζονται ‘’ma’’ ή αλλιώς ‘’emptiness’’, και πολλοί τις αποφεύγουν διότι φοβούνται πως ίσως κάνουν το κοινό να βαρεθεί. Αλλά, αυτό είναι κάτι που δεν συμβαίνει στο Studio Ghibli, μιας και θέλουνε οι ταινίες τους να ‘’αναπνέουν’’. Ενδιαφέρον προκαλεί πως πολλές ‘’ma’’ σκηνές της ταινίας αυτής έγιναν θρυλικές – όπως αυτή όπου η Chihiro κάθεται δίπλα στον No-Face στο τραίνο.
● Κάποιος θαυμαστής της ταινίας έθεσε την εξής ερώτηση, μέσω twitter, στο Studio Ghibli: Γιατί οι γονείς της Chihiro μετατράπηκαν σε χοίρους; Το Studio, απάντησε πως αυτή η μεταμόρφωση αναπαριστά το πώς οι άνθρωποι έγιναν χοίροι (ψυχή τε και σωματι), την δεκαετία του 1980, ενώ ζούσαν σε μία φούσκα οικονομικής ευημερίας -η οποία ακολουθήθηκε από την συντριβή της, το 1991.
● Όταν η ταινία κέρδισε το Academy Award, ο Miyazaki αρνήθηκε να παρευρεθεί λόγω της εναντίωσής του στην ανάμειξη των Η.Π.Α. στον Ιρακινό Πόλεμο.
Closure
Καταλήγοντας, το Spirited Away, απέδειξε πόσο σοβαρά, σπαρακτικά και καθηλωτικά μπορούν να γίνουν τα anime. Έδειξε την μάχη μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, και προσπάθησε να διδάξει πως αυτά τα δύο μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά. Τόνισε το πόσο εύκολα μπορεί να εξαφανιστεί η παιδικότητα και το πόσους κινδύνους δύναται να επιφέρει η αλαζονεία του ανθρώπου και η θέλησή του να κυριαρχήσει πλήρως πάνω στο περιβάλλον. Συν τις άλλοις, είναι ένα οπτικό αριστούργημα, το οποίο δεν θα χορταίνετε να θαυμάζετε. Έιναι μία ταινία που κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο του ‘κλασικού’ και που -ευτυχώς- θα την απολαύσουν πολλές γενιές ακόμα.
Όσον αφορά την -οριακά επιβεβαιωμένη- θεωρία για την έμεση αναφορά που γίνεται πάνω στην πορνεία, θα σχολιαστεί στο επόμενο άρθρο.
Σοφία Ευαγγελίδου
